همانطور که در مطالب قبلی آکادمی مسکن پلاس دیدیم؛ تامین مالی جمعی بسته به مدل آن، مزیت‌های متنوعی برای کارآفرینان و سرمایه‌گذاران به همراه دارد. از مزیت‌های مادی مانند سودآوری بالای طرح‌های تامین مالی جمعی برای سرمایه‌گذاران و ایجاد دسترسی سریع به سرمایه‌های کم ریسک ارزان برای کارآفرینان گرفته تا مزایای غیرمادی نظیر مشارکت در رشد دادن واحدهای اقتصادی کشور. در این مقاله از آکادمی مسکن پلاس قصد داریم نگاهی ویژه به مزیت‌های متنوع تامین مالی جمعی داشته باشیم تا علاوه بر تکمیل مزیت‌هایی که به صورت موردی در مقالات پیشین به آنها اشاره شد، مزایای مادی و غیرمادی جدیدی را نیز به میان آوریم.
با ما همراه باشید.
مزایای غیرمادی تامین مالی جمعی برای کارآفرینان
مزایای غیرمادی تامین مالی جمعی درکنار منافع مادی آن، انگیزه مشارکت افراد را در طرح‌ها بالا می‌برد و به موجب آن امکان جذب تعداد بیشتر سرمایه‌گذار برای پروژه‌ها فراهم می‌شود. این نوع مزایای تامین مالی جمعی، فرصت های زیادی برای کارآفرینان فراهم می‌آورد که مهمترین آنها موارد زیر است:
وجهه و اعتبار
یک پروژه تامین مالی در حال اجرا می‌تواند وجهه سازنده را ارتقا داده و شهرت و اعتبار آن را افزایش دهد. از آنجا که در کشور ما نهادهای نظارتی همچون شرکت فرابورس با صدور مجوز برای شرکت‌های تامین مالی جمعی و صندوق‌های پژوهش و فناوری با صدور ضمانت‌نامه‌ها در این فضا ایفای نقش می‌نمایند، صاحب طرح تامین مالی جمعی با ارزیابی‌هایی که روی طرح وی صورت می‌گیرد و عبور از فیلترهای مختلف دارای اعتباری قابل قبول از جنبه‌های گوناگون می‌شود. به دنبال آن در صورت موفقیت طرح تامین مالی جمعی کارآفرین صاحب آن طرح صدای درستکاری، صداقت، شفافیت و حرفه‌ای بودن خود را به گوش جامعه می‌رساند. این موضوع بدون شک مسیر رشد کسب و کار وی را هموار خواهد کرد.
بازاریابی
اعضای تیم اجرایی یک پروژه تامین مالی جمعی می‌توانند نشان دهند که برای پروژه‌ی آنها مخاطب و بازار وجود دارد. یک کمپین موفق تامین مالی جمعی می‌تواند نشان‌دهنده بازخورد آتی خوب در بازار هدف باشد. شرکت‌های تامین مالی جمعی با ارائه گزارشات و طرح کسب و کار صاحب طرح تصمیم‌گیری نهایی در سرمایه‌گذاری را بر عهده اشخاص می‌گذارند بنابراین طرحی که در تامین مالی موفق خواهد شد بیانگر یک محصول پذیرفته شده توسط مردمی که سرمایه‌گذاری نموده‌اند می‌باشد.
علاوه بر این، قرار گیری یک پروژه در پلتفرم تامین مالی جمعی، محصول و کسب و کار را از طریق این کانال در دید عموم خواهد گذاشت. افراد نیز از محصولی که خود در تولید آن مشارکت مالی داشته‌اند برای به ثمر رسیدن سرمایه‌گذاریشان حمایت بیشتری خواهند کرد.
جذب مخاطب
یکی دیگر از مزایای تامین مالی جمعی برای کارآفرینان این است که فضایی را فراهم می‌کند که در آن تیم اجرایی پروژه‌ها می‌توانند با مخاطبان خود آشنا شده و همکاری‌های خود را گسترش دهند. بنابراین مخاطب می‌تواند در فرآیند تولید وارد شده و ارزیابی خود را از طریق صفحه وب سایت مربوط به تامین مالی جمعی به اشتراک گذارد. نحوه معرفی محصول و کسب و کار در پلتفرم، ویدیوهای ضبط شده برای این موضوع، معرفی تیم اجرایی و … علاوه بر جذب سرمایه‌گذار می‌تواند منجر به همکاری با متخصصان و دست اندرکارانی شود که می‌توانند رشد کسب و کار را سرعت بخشند.
بازخورد
پیشنهاد دسترسی به محتوا قبل از انتشار، یا فرصت تست پروژه قبل از تجاری سازی آن، به حامیان پروژه به عنوان بخشی از تامین مالی‌کنندگان کارآفرینی و به مجریان پروژه امکان می‌دهد که بتوانند از طریق دسترسی به یک بازار خوب، بازخورد فوری از پروژه خود داشته باشند. ارزیابی‌های قبل از قرارگیری پروژه روی پلتفرم، نمایش عمومی پروژه و نظارت‌های در حین اجرای پروژه همگی فرصتی را برای کسب و کار پدید می‌آورد که بازخوردهای ارزشمندی از متخصصان حوزه‌های مختلف دریافت نماید. مهتر از همه ابراز نظرات روی پلتفرم توسط عموم مردم است. پلتفرم یک بستر رایگان برای کارآفرین فراهم می‌آورد تا صدای مردم را در ابعاد مختلف کسب و کار خود به ویژه در مسائل مالی و مرتبط با محصول دریافت نماید.
ریسک‌ها و محدودیت‌های تأمین مالی جمعی برای کارآفرین
تأمین مالی جمعی مانند هر روش تامین مالی دیگری برخی ریسک‌ها و محدودیت‌ها را برای کارآفرینان به صورت بالقوه به همراه دارد. از جمله مواردی که در زیر به آنها اشاره شده است. ما به عنوان یک شرکت تامین مالی جمعی (عامل) همواره اماده ارائه راهکارهایی ویژه کارآفرینان برای به حداقل رساندن ریسک‌های آنان در اجرای یک کمپین تامین مالی جمعی داشته‌ایم.
شهرت
اگرچه دستیابی به اهداف مالی و جمع‌آوری موفقیت‌آمیز و قابل توجه منابع مالی از عموم از طریق تجمیع سرمایه به دست می‌آید، ولی شکست در اجرای پروژه تحت هر شرایطی در زمان مقرر خود، می‌تواند به شدت شهرت کارآفرین را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین تدوین یک طرح کسب و کار دقیق و کارآمد که به تمام نیازهای طرح پاسخ دهد ضرورت خواهد داشت.
حمایت از دارایی فکری
بسیاری از کارآفرینان در فعالیت‌های خود در رسانه و دیجیتال و … قبل از تولید محصول خود تمایلی به اعلام عمومی جزئیات پروژه ندارند زیرا نگرانی‌هایی در مورد کپی کردن ایده و عدم حمایت از دارایی فکری آنها وجود دارد. در تامین مالی پروژه‌هایی که بیش از بقیه دارای نوآوری و ایده محور هستند لازم است که در عین داشتن شفافیت بالا، از موارد کلیدی محصول و کسب و کار مراقبت نمود و تیم اجرایی پروژه از قواعد و قوانین حفاظت از دارایی فکری اطلاع کامل داشته باشند.
ترس عموم از سوء استفاده
حامیان کارآفرینی این نگرانی را دارند که اگر چارچوب و مقرارتی وجود نداشته باشد احتمال کلاهبرداری و سوء استفاده از منابع مالی جمع‌آوری شده وجود دارد. این نگرانی‌ها ممکن است منجر به کاهش همکاری کارآفرین با شرکت تامین مالی جمعی و در نهایت کاهش مشارکت عمومی شود. بنابراین ضروری است کارآفرین با مطالعه دقیق دستورالعمل‌های تدوین شده در این حوزه، شرایط صدور ضمانت‌نامه توسط نهادهای مالی، ساز و کارهای ارزیابی و نظارت بر پروژه‌های تامین مالی جمعی، قراردادها و … اشراف کامل بر قواعد کار داشته باشد.
مزایای تامین مالی جمعی برای سرمایه‌گذاران
یکی از جنبه‌های بسیار مهم تامین مالی جمعی برای سرمایه‌گذاران، مسئله سود و زیانی است که متوجه آنان می‌شود. اگر مقالات پیشین آکادمی مسکن پلاس را دنبال کرده باشید مزایای تامین مالی جمعی که ابعاد مادی را در بر می‌گیرد برای شما مشخص شده‌اند. در این بخش بیشتر سعی شده است تا به بررسی ابعاد غیرمادی مشارکت در کمپین‌های تامین مالی جمعی پرداخته شود.
اهدا جمعی
همانطور که در مقاله مدل‌های تامین مالی جمعی دیدیم مدل اهدا یا بخشش یکی از مدل‌های رایج تامین مالی جمعی در دنیا است. در این روش اهدا کنندگان، هیچ انتظاری در قبال مشارکت مالی خود ندارند اما در برخی موارد، انتظار و انگیزش غیر مالی در عوض کمک مالی صورت می‌گیرد. این انتظارات و انگیزش‌ها می‌تواند شامل ارسال متن تشکر از سوی دریافت‌کنندگان حمایت مالی، ارسال دعوت‌نامه به ارائه‌کنندگان مالی جهت تماشای فیلم یا نتایج پروژه‌ای که ساخت آن با مشارکت جمعی اجرا شده است، ذکر نام ارائه‌کنندگان بر روی سی‌دی آلبوم موسیقی که با مشارکت مالی جمعی تولید شده است و ارسال هدایای تبلیغاتی پروژه به مشارکت‌کنندگان باشد. بنابراین گاهی افراد به حس رضایتی بیش از کسب منفعت مالی نیاز دارند. تامین مالی جمعی با ارائه بستری شفاف و در دسترس و همچنین ارائه گزارش و خروجی پروژه دریافت این حس رضایت را تسهیل می‌کند.
حمایت جمعی
در این روش، کارآفرین (مالک) پروژه و حامیان در خصوص نحوه و نوع منافع حاصل از اجرای پروژه با یکدیگر توافق می‌کنند. کارآفرین متعهد به تحویل این منافع می‌باشد که اغلب در قالب منافع مالی، دریافت چند عدد از محصول یا خدمت، دریافت امتیازی خاص و … است. یعنی در پروژه‌های خاص تامین مالی منفعت مالی یا معنوی هم می‌تواند کنار رود و سرمایه‌گذاران تقاضای بهره‌مندی از امتیازات خاصی را طلب کنند.
پیش‌فروشی جمعی
در بسیاری از موارد، تامین مالی جمعی در قالب پیش‌فروش یا پیش‌سفارش تولید یک خدمت – محصول (مانند کتاب، نرم‌افزار، محصول اختراعی، اجرای تئاتر و …) انجام می‌شود. در این شرایط، در قبال مشارکت جمعیت، ارائه یک نسخه از محصول یا خدمت به آنها وعده داده می‌شود. تامین مالی جمعی در این مورد یک «پیش خرید» محسوب می‌شود که با توجه به نقش عملیات خرید، ممکن است مشمول مالیات فروش شود.
اعطای وام جمعی
منافع تعریف شده در این روش، شامل بازپرداخت اصل وام دریافتی به علاوه بهره آن می‌باشد. این روش جایگزین مناسبی برای وام‌های بلند مدت است که در آن، بار «تحمل خطر وام» به دوش اعطاکننده آن تحمیل می‌شود. لکن در این شرایط، خطر مذکور بین مشارکت‌کنندگان توزیع می‌شود. بنابراین تامین مالی جمعی ابزاری را بر عهده دارد که به کمک آن کارآفرین را به اهرم مورد نظر خواهد رساند و با ضمانت طرف سوم (مانند یک صندوق سرمایه‌گذاری) اصل سرمایه افراد را تضمین و سود ثابتی را به آنان می‌رساند.
سهام جمعی
این روش از تامین مالی جمعی که با «سرمایه‌گذاری خرد» نیز عنوان می‌شود به عنوان پیچیده‌ترین ابزار تامین مالی جمعی شناخته می‌شود که در آن، مشارکت‌کنندگان در منافع شرکتی که در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، شریک می‌شوند. این منافع شامل سود سهام و همچنین برخورداری از حق رأی در هیئت مدیره شرکت می‌باشد. لازم به ذکر است این روش تاکنون در ایران به صورت رسمی انجام نشده است.
انگیزه‌های تامین مالی جمعی
آنچه به عنوان آورده‌های حاصل از اجرای کمپین‌های تامین مالی جمعی در مطالب می‌خوانیم، عمدتاً در دسته مزیت‌های مادی می‌گنجد. اما مطالعات صورت گرفته در زمینه انگیزه مشارکت‌کنندگان در تأمین مالی جمعی گویای این است که انگیزه‌های مادی، در الویت اول عوامل انگیزش قرار نمی‌گیرد. براین اساس، علاوه بر مزیت‌هایی که مورد بررسی قرار گرفتند، عوامل انگیزشی دیگری که غیرمادی می‌باشند و جزء انگیزه‌های ذاتی تامین مالی جمعی محسوب می‌گردند، گستره وسیعی را به خود اختصاص می‌دهد. برخی از این انگیزش‌ها شامل موارد عبارت‌اند از:
- کسب هویت فردی به پشتوانه (موضوع و اهداف) پروژه (مانند احساس هویتی که یک نیکوکار مدرسه‌ساز در نتیجه مشارکت در پروژه ساخت مدرسه به دست می‌آورد)
- مشارکت در یک مأموریت مهم اجتماعی
- رضایت‌مندی از عضویت در یک اجتماع و جمعیتی که دارای رویکرد و الویت‌های مشابه هستند.
- کسب رضایتی که در پی مشاهده موفقیت پروژه و تحقق اهداف آن حاصل می‌شود.
- احساس لذت حاصل از همکاری و تعامل با تیم پروژه
- لذت ناشی از مشارکت و نقش آفرینی در نوآوری و اختراعات پیشگامان تکنولوژی و کسب و کار (مانند شرکت‌های دارای رتبه اول در دانش نوین اعم از نانو و …)
- فرصتی برای توسعه شبکه ارتباطات شخصی (گسترش شبکه دوستان و آشنایان)
- انتظار جذب بودجه برای پروژه‌هایی که خود فرد (ارائه‌کننده) در آینده فراخوان تامین مالی می‌دهد.
